تحقیق تفسیر جامع سوره سجده

تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 103
نامهاى این سوره
معروف این است که این سوره در مکه نازل شده است . بعضى از مفسران هیچیک از آیات آن را استثناء نکرده اند، ولى بعضى دیگر آیه 18 تا 20 را مدنى مى دانند، و معتقدند این سه آیه در مدینه نازل شده ، در حالى که هیچ قرینه و نشانه اى در این آیات از مدنى بودن به چشم نمى خورد.
نام این سوره در بعضى از روایات و در لسان مشهور مفسران سوره سجده یا الم سجده است ، و گاه براى مشخص ساختن آن از سوره حم سجده آنرا به نام سجده لقمان مى خوانند، چرا که بعد از سوره لقمان قرار گرفته .
در بعضى از روایات نیز از آن به الم تنزیل یاد شده .
فخر رازى و آلوسى نیز نام سوره مضاجع را از جمله نامهاى آن ذکر کرده اند (به تناسب آیه 16 این سوره تتجافى جنوبهم عن المضاجع ...).
فضیلت تلاوت سوره سجده
در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) چنین آمده است : من قراء الم تنزیل و تبارک الذى بیده الملک ، فکانما احیا لیلة القدر: کسى که سوره الم تنزیل و تبارک را بخواند مانند آن است که شب قدر را احیا گرفته باشد.
در حدیث دیگرى از امام جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام ) چنین نقل شده : من قراء سوره السجدة فى کل لیلة جمعه اعطاه الله کتابه بیمینه ، و لم یحاسبه بما کان منه ، و کان من رفقاء محمد (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و اهلبیته : هر کس سوره سجده را در

تفسیر نمونه جلد 17 صفحه 104
هر شب جمعه بخواند خداوند نامه اعمال او را به دست راست او مى دهد، و گذشته او را مى بخشد، و از دوستان محمد (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) و اهل بیتش (علیهم السلام ) خواهد بود.
از آنجا که در این سوره بحثهاى گسترده اى از مبدء و معاد و مجازاتهاى مجرمان در روز رستاخیز و درسهاى هشدار دهنده اى مربوط به مومنان و کافران آمده است بدون شک تلاوت آن ، ولى تلاوتى که سرچشمه اندیشه ، و اندیشهاى که مبدء تصمیم گیرى و حرکت بوده باشد، مى تواند آنچنان انسان را بسازد که مشمول این همه فضیلت و افتخار گردد و اثر بیدار کننده اش همچون احیاء شب قدر و نتیجه اش قرار گرفتن در صف اصحاب الیمین ، و رسیدن به افتخار دوستى پیامبر و آلش گردد
محتواى سوره سجده
این سوره به حکم آنکه از سورههاى مکى است خطوط اصلى سورههاى مکى یعنى بحث از مبدء و معاد و بشارت و انذار را قویا تعقیب مى کند و روى هم رفته در آن چند بخش جلب توجه مى کند:
1 - قبل از هر چیز سخن از عظمت قرآن ، و نزول آن از سوى پروردگار عالمیان ، و نفى اتهامات دشمنان از آن است .
2 - سپس بحثى پیرامون نشانه هاى خداوند در آسمان و زمین ، و تدبیر این جهان دارد.
3 - بحث دیگرى پیرامون آفرینش انسان از ((خاک )) و ((آب نطفه )) و ((روح الهى )) و اعطاى وسائل فراگیرى علم و دانش ، یعنى چشم و گوش ‍ و خرد از سوى خداوند به او مى باشد.
4 - بعد از آن از رستاخیز و حوادث قبل از آن یعنى مرگ و بعد از آن یعنى